Ateş
Anne babaların en değerli varlıkları onların bir parçası olan çocuklarıdır. Çocuklarının hastalanmaması için pervane olan ebeveynler bazı durumlarda olumsuz etki gösterebilecek önlemlere başvurmaktadır. Özellikle çocuklarının ateşi aniden fırladı ise bu durum onları iyice telaşlandırmaktadır. Peki Çocuğunuzun ateşlenmesini nasıl engelleyebilirsiniz? Yüksek Ateş Nedir ve Ateş hangi hastalıkların belirtisidir? Beşiktaş Ota Jinemed Hastanesi en merak edilen ve korkulan ateş ile ilgili önemli bilgileri bir araya getirdi.
Başlıklar
Ateş Nedir?
Ateş (fever) kelimesi Latince kökenlidir ve ısıtmak anlamına gelmektedir.Vücut ısısının günlük periyodik değişiminin üzerine çıkması ateş olarak tanımlanır.Vücut ısısı ,ölçümün yapıldığı zamana ,ölçüm yapılan vücut bölgesine,günün hangi saatinde ölçüldüğüne ve ölçülen kişinin yaşına göre değişir.Yaşamın ilk iki yılında vücut ısısı diğer yaş gruplarına göre daha yüksektir.Vücudun ısı regülasyonunu sağlayan hipotalamus santral vücut ısısının 37 C(98.6F) olarak korumaya ayarlanmıştır. Kişisel faktörlere bağlı olmakla birlikte sabahın erken saatlerinde ölçülen ısı en düşük,1600-1800 arasında en yüksek düzeydedir.
Ateş ilk çağlardan beri çocukluk çağında enfeksiyonların en önemli bulgusu olarak tanınmaktadır. Ateş, aynı zamanda aileleri çocuklarının hasta olduğu konusunda uyaran ilk semptomdur. Ateşi yükselen her çocuğun hiç olmazsa 24 saat içinde bir doktor tarafından değerlendirilmesi uygundur.
Çocuk acil polikliniğine başvuruların %10-20’sini ateş ve ateşli hastalıklar oluşturur. Bu çocukların büyük kısmı 3 yaş altındadır.
Ateş, ailelerde ciddi korku ve kaygıya neden olmaktadır. Aslında ateş vücuda giren enfeksiyoz patojenlere karşı gelişen normal fizyolojik bir yanıttır ve enfeksiyon patojenlere karşı gelişen normal fizyolojik bir yanıttır ve enfeksiyon ile savaşta çok önemlidir.
Ateş Neden Olur?
Ateş birçok hastalığa bağlı olarak gelişebilir, enfeksiyon hastalıkları, kollajen doku hastalıkları ve maligniteler en sık ateş nedenidir. Hastaların büyük kısmında ateş 39C altında olup ateş nedeni fizik muayenede saptanabilen viral solunum yolu enfeksiyonu, akut otitis media, gastroenterit gibi sık rastlanan hastalıklardır. Buna karşın ateşli çocukların %20 sinde öykü ve fizik muayene sonrası belirli bir enfeksiyon odağı saptanamaz.Bu çocukların bir kısmında gizli bakteri yemi vardır ve tedavi edilmezlerse menenjit, pnomoni gibi ciddi hastalıklar gelişebilir.
Genel kural olarak, rektal ısının 38c nin (100 F) üzerine çıkması ateş olarak kabul edilir.
Ateş Ölçümü Nasıl Yapılmalıdır?
Vücut ısısının ölçümünde ölçüm yapılan bölge çok önemlidir. Rektal, oral, aksiller ve timpanik bölgeler vücut ısısının ölçümünde en sık kullanılan bölgelerdir.
| Ölçüm yeri | Vücut ısısı(C)(F) |
| Rektal | 38.0 (100.4 F) |
| Oral | 37.5-37.8(99.5-100 F) |
| Aksiller | 37.0-37.2 (98.6F) |
| Timpanik | 37.8-38.0 |
Ateş ölçümünün amacı vücut ısısının belirlenmesi olup çocuk hastalıklarında klinik değerlendirmenin de en önemli aşamalarından biridir. Bununla birlikte, çocukların vücut ısısını gereksiz yere ölçmekten de kaçınılmalıdır. Ateşin izlenmesi sırasında çocuk kendini çok sıcak hissediyorsa veya kötü görünüyorsa ateşin ölçülmesi uygundur.Üşüme ve titreme ateşin yükselmekte olduğunu ,çocuğun pembe görünümü ateşin pik yaptığını, terleme ise ateşin düşmekte olduğunu gösterir.
Ateşi yükselen her çocuğun hiç olmazsa 24 saat içinde bir doktor tarafından değerlendirilmesi uygundur.
Antipiretik tedavi (Ateş düşürücü), enfeksiyon hastalıklarının gidişinde herhangi bir değişiklik yapmaz, sonucu etkilemez. İnsanlarda viral üst solunum yolu enfeksiyonu sırasında antipiretik alan ve almayanlar arasında viral enfeksiyondan iyileşme oranında anlamlı bir farklılık gösterilememiştir. Ateş düşürücü tedavi özellikle kronik hastalığı olan veya febril konvulzyon (ateşli havale) geçiren yüksek riskli hastalarda yararlıdır.
Ateşi 39 derecenin üzerine çıkan çocuk huzursuzdur. Ilık uygulama (özellikle alın,baş bölgesi, koltuk altı ve kasıklara), yelpaze,vantilatör gibi ısıyı düşürmeye yönelik fizik önlemlerin etkileri kısa sürelidir, ayrıca bu tip uygulamalar bazen çocuğun huzursuzluğunu daha da artırır.
Parasetamol 10-15 mg/kg 4 saatte bir uygulandığında hemen hiç yan etkiye neden olmaz. Ancak uzun süreli kullanım renal yetersizliğe ve masif yüksek doz karaciğer yetersizliğine yol açabilir. İbuprofen 6-8 saatte bir 5-10 mg/kg (10 kg ‘a 1 ölçek) dozda kullanılır. Birçok yayında ibuprofen, parasetamol kadar güvenle kullanılabilecek bir antipiretik olarak bildirilmekle birlikte ,büyük oranda karaciğerde metobolize olan bu ilaçla, dispepsi (hazımsızlık, mide yanması), gastrointestinal kanama,renal kan akımında azalma, nadiren aseptik menenjit, hepatik toksisite, aplastik anemi gibi yan etkiler görülmüştür. Çocuklarda metamizol (novalgin) antipiretik olarak kullanılmamalıdır.
Havale Geçirirse?
Ateşten dolayı havale geçirme, 6 aylık ve 6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanabilir. Ateşten kaynaklanan havale geçirme oranı çok düşük bir ihtimaldir. Havalenin olması halinde genellikle, çocuğun merkezi sinir sistemine uzun dönemde bir zarar verdiğine rastlanmamıştır. Ateş nedeni ile havale geçiren çocukların, aile fertlerinin çocukluk döneminde geçirmesi ile ilişkili yüksek olasılık vardır. Bunun dışında eğer daha önce ateşten kaynaklı havale geçirdiyse tekrar etme olasılığı yüksektir. Bu durumda olan çocuklu ailelerin alakalı yaş aralıklarında ateşlenme durumunda kontrolleri aksatmamaları gerekir.
Kaynaklar :
Pediatri Nobel tıp yayınları Cilt 1/Prof.Dr.Olcay Neyzi.
Çocuklarda Ateş –Prof.Dr.Ayper SOMER