Normal Doğumdan Sezaryene geçiş yaparken anne karnında 40 haftayı tamamladıktan sonra henüz net olarak anlaşılamayan biyolojik uyarıyla rahimde kasılmalar başlar ve bebekler doğum kanalını izleyerek çıkarlar. Yaklaşık olarak 10 cm uzunluğunda olan bu kanalı bebeklerin çoğu başları önde olarak geçer. Normal doğumun ilk dönemi rahim ağzının açılmasıdır. Bu süre 8-16 saat kadar sürer. Kapalı olan kanalın ağzı yaklaşık 10 cm kadar bir açıklığa ulaşır. Bebek başının çapı ortalama 9.5 m olduğu için bu açılan kanaldan rahatça geçebilmektedir.Rahim ağzı tam olarak açıldıktan sonra bebeğin dışarı çıkması 1 saat sürer. Bebeğin dışarı çıkışını kolaylaştırmak için epizyotomi denilen bir kesi yapılarak çıkış genişletilir. Normal doğum izlenirken rahim ağzının açılması ve bebeğin dışarı çıkışı yakından takip edilir. Bu aşamalardaki her sorun normal doğum eyleminden vazgeçmeyi gerektirebilir. Normal Doğumdan Sezaryene anestezi, sterilizasyon ve ameliyat tekniklerindeki gelişmeler sayesinde daha kolayca sezaryen kararı alınabilmektedir. Eskiden anesteziye bağlı problemler daha sık yaşanmaktayken günümüzde bu risk çok azalmıştır. Ayrıca dikiş teknikleri ve materyallerinin gelişmesiyle de infeksiyon riski azalmıştır. Son yıllarda çocuk sahibi olmayı planlayan anne yaşı giderek artmaktadır. Bayanlar eğitim ve kariyer endişeleri ile daha geç çocuk sahibi olmaktadırlar. Bu da doğum sırasında problemlere neden olarak sezaryen oranını ileri yaşannelerde artırmaktadır. Hiçbir çift bu yaşlarda bebeği normal doğumun riskine atmak istememektedir. Normal Doğumdan Sezaryene geçmeyi gerektiren başlıca sorunlar şunlardır:
- Doğum eyleminin uzaması: Yukarda da anlatıldığı gibi doğum eyleminin ilk bölümü rahim ağzının açılmasıdır. Buna neden olan da rahimdeki kasılmalardır. Kasılmalar düzenli aralıklarla olur ve giderek şiddetlenir. Bazen bu kasılmalar/ağrılar bir türlü düzene girmez ve rahim ağzı açılmaz.. Bazı ilaçlarla müdahale ederek bu açılmayı hızlandırmak mümkünse de bazen bu da sonuç vermez. Böyle bir durumda doğum eylemi uzamış olduğundan sezaryene geçmek bebeğin uzun süre rahim kanalında kalarak sıkıntıya girmesini önleyecektir.
- Bebeğin sıkıntıya girmesi: Doğum eylemi sırasında bebek kalb atımları kardiotokograf adı verilen bir alet yardımıyla izlenir ve kalb atımları kaydedilir. Bu kayıtlara bakarak bebek kalb atımlarının incelenmesiyle bebeğin sıkıntıda olup olmadığı anlaşılmaktadır. Eğer bebek kalb atımlarında sorun saptanırsa zaman kaybtmeden sezaryen uygulanmalıdır.
- İri bebek: Doğan bebeklerin ortalama ağırlığı 3-5 kg kadardır. Bu ağırlığın 4 kg üstüne çıkması durumunda bebeğin normal yoldan dışarı çıkışı çok zor olabilir. Bu durumda bebek doğum kanalında takılabilir çıkamaz ya da çıkarken omuz takılmaları ve kırılmaları olabilir.
- Çocuk eşinin (plasenta) önde gelmesi: Çocuk eşi bebeği besleyen ve ona kan akımını sağlayan bölgedir. Bu bölge eğer doğum kanalında aşağıda yerleşmiş ise rahim ağzını kapatır ve rahim ağzının açılmasıyla beraber aşırı derecede kanama başlayabilir bu da bebeğin yaşamını riske sokar. Sezaryen böyle bir durumda da hızla uygulanarak kan kaybı önlenebilmektedir.
- Hipertansiyon: Annede gebeliğin son döneminde gelişen tansiyon yükselmesi anne ve bebeğin yaşamını tehdit edecek düzeylere ulaşabilir. Bu durumda bir an önce sezaryen yaparak gebeliği sonlandırmak anne ve bebeği kurtaracaktır.
- Annede var olan ortopedik kusurlar: Annede var olan doğumsal kalça çıkığı ya da omurgadaki eğrilik (skolyoz) doğum eyleminin bir süre sonra imkansız hale gelmesine neden olabilir. Bu durumda da bebeğin bir an önce çıkartılması gerekebilir.
- Plasentanın erken ayrılması: Çocuğu besleyen yapı olan plasenta bazen yerleşmiş olduğu rahim yatağından erkenden ayrılabilir. Bu durumda bebeğin beslenmesi bozulacağından sezaryenle bebeğin çıkartılması acil olarak gerekir.
- Rahimde yırtılma: Özellikle düzgün bir tıbbi bakımın olmadığı bölgelerde doğum eyleminin çok uzaması rahimde gerilmeye ve daha sonra da yırtılmaya neden olabilir. Bu durumda eğer sezaryen yapılmasında gecikilirse anne hayatını dahi tehdit edebilecek sorunlar ortaya çıkabilir.
Doç .Dr. Meriç Karacan
