Menopozda Neler Oluyor?

Menopozda Neler Oluyor? Ortalama ömrün giderek uzadığı ülkemizde kadınlar tüm ömürlerinin 3/1’ini menopozdan sonraki yıllarda geçireceklerdir. Ortalama menopoz yaşı 48-52 arasındadır. Bu ortalama yaş ilginçtir ki uzun asırlardır değişmemiştir. Menopoza giriş yaşı genellikle kalıtımla belirlenir ve anne kaç yaşında menopoza giriyorsa kızı da yaklaşık aynı yaşlarda menopoza girer denilebilir. Yaklaşık 25 yılını menopoz sonrası yıllarda yaşayan kadınların bakım ve tedavisi önemli bir toplumsal sağlık sorunudur. 40’lı yaşlardan sonra kadının yumurtalıklarındaki kadınlık hormonu östrojeni salgılayan yumurtaların sayısında bir azalma başlamaktadır. Bu azalma hızla devam ederek bir süre sonra yumurtaların tamamen bitmesi ve östrojen hormonunun da çok düşük seviyelere inmesiyle birlikte adetin kesilmesine yol açar. Son adetin adına menopoz diyoruz. Kadınlar menopoz öncesi son yıllarda premenopoz adı verilen bir dönemden geçerler. Bu dönemde yumurtaların ve östrojenin azalması ile birlikte adetlerde sıklaşma veya seyrekleşme, adet kanaması miktarında artma veya azalma gibi düzensizlikler izlenebilir. Zaman zaman adet öncesinde ateş basmaları ve terler yaşanabilir. Yine bu yıllarda çocuk sahibi olmakta ciddi bir sorun başlar ve kadınlar bu yıllarını geçirirken doğum kontrol yöntemlerini ihma edebilirler. Tabii ki bu yıllarda az da olsa çocuk sahibi olabilme şansı vardır ve yine dikkatli olunmalıdır. Menopozun başlaması ile birlikte de östrojen eksikliğine bağlı olarak ateş basması, özellikle geceleri olan terlemeler, uykusuzluk, halsizlik, sinirlilik, depresyon eğilimi, unutkanlık, dalgınlık gibi şikayetler başlayabilir. Östrojenin azalması ile birlikte de kemiklerde zayıflama başlar. Menopozdan sonraki geçen uzun yıllar zarfında kemiklerdeki erime hızlanır ve önlem alınmadığı takdirde kalça ve bel kemikliği kırıklığı oluşabilir. Yine menopoz sonrası yıllarda östrojenin azalması ile birlikte kandaki kolesterolde göreceli bir artış başlar ve yüksek tansiyon, kalp krizi, beyin kanaması gibi damar sertliğine bağlı şikayetler oluşabilir. Yani menopoz sonrası yıllarda kadınlarda ciddi sağlık sorunları da başlayabilir. Bu yıllarda rahim, meme ve kalın bağırsak kanserinde de artışlar izlenmektedir. Menopozda Neler Oluyor,Ateş basması ve ter gibi şikayetler kadının günlük yaşantısını çekilmez hale getirebilir. Sağlık açısından çok ciddi sonuçları olmayan bu şikayetlerin kişileri çok etkilemesinden dolayı doktora en sık başvuru nedenleri olarak ortaya çıkar. Östrojenin azalmasıyla başlayan ve devam eden bu şikayetlerin en etkin tedavisi yine östrojenin geri verilmesidir. “Eksik olanı yerine koy” mantığı ile hareket ettiğimizde şikayetlerin hızla gerilediği ve kemik erimesinin önlenebildiği gösterilmiştir. Doktorlar olarak menopoz yıllarındaki kadınlara değişik tedavi yöntemleri uygulayarak hem ateş basması ve terlemeyi önleyerek günlük yaşamın kolaylaşmasını sağlamak hem de kemik erimesi ve kalp ve damar hastalıklarını önleyerek kadınların ortalama ömürlerini uzatılması ve kalan ömürlerinin daha kaliteli bir şekilde yaşanmasının sağlanmasına çalışmaktayız. Menopozda Neler Oluyor rahim kanseri tanısı için pap smear testleri ve ultrasonların yapılması, meme kanseri için 1-2 yılda bir mamografilerin yapılması ve kalın bağırsak kanserinden korunmak için de yılda bir dışkıda gizli kan tahlili yaptırıp, 4-5 yılda bir kolonoskop denilen yöntem ile de kalın bağırsağın izlenmesi gerekmektedir. Menopozda Neler Oluyor: kadınlara verilen östrojen tedavisi çok etkilidir. Ne var ki östrojen tek başına verildiği zaman rahmi olan kadınlarda rahim kanseri şansını arttırmaktadır ve bu yüzden bu gruptaki kişilere östrojen ile birlikte rahim kanserini önleyen yumurtlama hormonu diye adlandırdığımız ve gençlik yıllarında mevcut olan progesteron hormonu ile birlikte verilmesi gereklidir. Bu hormona ek olarak kalsiyum verilmesi de kemik erimesinde olumlu katkılar sağlar. Yine menopozdaki hastaların diyetlerine dikkat etmesi, çok fazla kolesterol yükseltici süt, peynir, kırmızı et gibi gıdalardan kaçınması ve belli bir jimnastik programı ile de hem kemik sistemini hem vücutlarını dinamik tutmaları uygun olacaktır. 4 ay önce A.B.D.’de yapılan 17.000 kadının 7 yıl incelenmesi ile ortaya çıkan sonuçlara göre ise östrojen-progesteron tedavisi özellikle kullanıldığı ilk 3-4 yılda meme kanseri riski kısmen arttırmakta, bacakta pıhtılaşma şikayetleri, akciğerde pıhtılaşma ve pıhtıya bağlı beyin kanaması gibi şikayetlerin artmasına yol açtığını göstermiştir. Bu şikayetteki hafif artış kalın bağırsak kanserinin azalması ve kemik erimesinin önlenmesi ile kısmen dengelenmektedir. Yine de bu çalışmaya göre net etki çift hormon alan, rahmi olan kadınlarda yıllarda hormon tedavisinin bazı sakıncalarının olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu yüzden bu kişilere hormon tedavisine başlamadan önce mutlaka hekimlere danışmalı ve kişiye göre bir tedavi uygulanmalıdır. Günümüzde hormon tedavisine ek olarak bir takım alternatif tedaviler de mevcuttur. Bazı kişilerde bu tedavilerden de çok yarar sağlanabilir. Şu an hormon tedavisinde olup 4 yılı geçmiş insanlarda ise bazı şikayetlere rastlanılmamaktadır ve bu kişilerin tedaviye devam etmeleri önerilmektedir. Rahmi olmayıp sadece östrojen alan hanımlarda ise östrojenin faydası olası görünenden yüksektir ve bu kişiler tedaviye devam etmelidirler. Menopoz bir hastalık değil fizyolojik bir durumdur. Aynen ergenlik veya doğum gibi hastalarımız bu yaşlarda kendilerini yaşlanmış ve hasta kabul etmemelidirler. Menopozun tedbir ve tedavisi mevcuttur ve kadınlarımız bu yıllarını da mutlu ve huzurlu geçirebilirler. Doğum kontrol ihtiyacının olmaması cinsel açıdan daha rahat bir hale getirmekte ve ekonomik yönden kısmen özgürlüğe ulaşmış ailelerde bu yaşlarda çok mutlu yıllar geçirebilmektedir. Bu yaşlardaki bütün hanımların jinekologlarına başvurarak kanser kontrolünden geçmeleri ve doktorun önerisine göre de hormon veya diğer tedavileri uygulamaları yerinde olacaktır. Bu tedaviler hem hayatın süresini uzatır hem de kalitesini arttırırlar. Hepinize sağlıklı günler dileğiyle. Prof. Dr. Teksen ÇAMLIBEL Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı